Projekt edukacyjny „Pamiętajcie o ogrodach”.

Wstęp
Ostatnie lata przyniosły ciekawe badania na temat pozytywnego wpływu roślin, ogrodów na zdrowie psychiczne ludzi. Okazuje się, że przebywanie wśród drzew i kwiatów - hortiterapia - nie tylko poprawia kondycję fizyczną i psychiczną człowieka, ale również wprowadza do codziennego życia wartości estetyczne i psychologiczne, sprzyja wyrażaniu swojej osobowości i wykorzystywaniu talentów.
Kontakt z naturą jest również niezbędny dla prawidłowego rozwoju psychicznego dzieci. Przebywając wśród drzew i kwiatów, w większym stopniu rozwijają one wyobraźnię i kreatywność, są ciekawe świata i mocniej zmotywowane do uczenia się.
Niestety wśród gonitwy dnia codziennego, siedzącego trybu życia, nadużywania telefonów komórkowych, komputerów człowiek „mały i duży” zapomniał o życiodajnym i dobroczynnym oddziaływaniu przyrody.
Po długiej zimie jesteśmy szczególnie spragnieni zieleni, ciepła, kolorów. Wiosna to niesamowity czas, gdy cała przyroda budzi się do życia, na drzewach pojawiają się młode listki, kwiaty wzbogacają przestrzeń wokół nas paletą barw i niepowtarzalną gamą zapachów, a ptaki swoim śpiewem potrafią zachwycić nawet najbardziej obojętnych.
Na zjawisko niezwykle pozytywnego oddziaływania przyrody na człowieka w każdym wieku zwróciła uwagę autorka niezwykle pięknej powieści pt. „Tajemniczy ogród”. Na kartach lektury widzimy, jak wraz z odradzającą się roślinnością, wracają do życia i zdrowia bohaterowie książki: Mary, na początku samolubna, rozkapryszona dziewczynka odzyskała zdrowie psychiczne i fizyczne, nauczyła się troszczyć o innych, odnalazła prawdziwe szczęście i przyjaciół; Colin wcześniej spędzający całe dnie w łóżku, często wpadający w histerię, użalający się nad sobą i swoim losem, gdy zaczął wychodzić na spacery, odzyskał siły, zaczął chodzić o własnych siłach, zafascynował się pięknem tajemniczego ogrodu, dostrzegł sens życia; pan Craven w ogrodzie odnalazł syna, odzyskał duchową równowagę, zbudził się z wieloletniego odrętwienia.
Dzieci i młodzież będące w szpitalu niestety nie mają możliwości kontaktu z przyrodą, odczucia oddziaływania życiodajnej mocy, jaką niesie ze sobą przebywanie na świeżym powietrzu, co odbija się często bardzo niekorzystnie na ich zdrowiu, nastroju i codziennym funkcjonowaniu.
Chcąc zniwelować chociaż w pewnym stopniu ten brak kontaktu z naturą, wprowadzić dzieci i młodzież w lepszy nastrój, zwrócić uwagę na piękno świata, proponujemy naszym uczniom udział w projekcie edukacyjnym „Pamiętajcie o ogrodach”. Może i oni tak jak Mary i Colin wzmocnią się zwłaszcza psychicznie do dalszej walki z chorobą.
W ramach projektu nasi podopieczni będą mogli przenieść się wirtualnie i w wyobraźni do ogrodu, parku; posłuchać śpiewu ptaków, obcować z tekstami kultury opisującymi piękno przyrody, ukazującymi jej zbawienny wpływ na życie człowieka.
Zaplanowane w ramach projektu działania będą dla młodzieży okazją do pogłębienia wiedzy przyrodniczej, o literaturze i sztuce, wzmocnienia wrażliwości na piękno przyrody, kształtowania postaw pomocy i tolerancji dla drugiego człowieka.

Uczestnicy projektu
Do uczestnictwa w zajęciach zostaną zaproszeni uczniowie klas 1-8 szkoły podstawowej i liceum przebywający w Klinice Pediatrii Hematologii i Onkologii oraz w Klinice Psychiatrii Szpitala Uniwersyteckiego im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy.
Projekt będzie realizowany na pozalekcyjnych zajęciach wychowawczych, w ramach zajęć edukacji wczesnoszkolnej, na lekcjach języka polskiego i godzinach wychowawczych.

Czas realizacji projektu
13 maja 2024 roku – 31 maja 2024

Na zajęciach będą realizowane następujące cele ogólne:
1. Wspieranie rozwoju fizycznego i intelektualnego dzieci i młodzieży szkolnej.
2. Wykorzystanie bogactwa świata przyrodniczego oraz bodźców płynących z otoczenia naturalnego, obcowania z tekstami kultury do wspomagania procesów nauczania, terapii i rehabilitacji dzieci i młodzieży.
3. Uwrażliwienie dzieci i młodzieży na piękno otaczającej nas przyrody oraz na estetykę najbliższego otoczenia człowieka, jakim jest ogród, park.
4. Wdrażanie dzieci i młodzieży do pracy na rzecz wspólnego dobra, podejmowania działań na rzecz środowiska.
5. Rozwijanie zainteresowań literaturą, sztuką, środowiskiem naturalnym.
6. Wzmacnianie poczucia własnej wartości dzieci i młodzieży poprzez wskazywanie pozytywnych efektów wykonywanej pracy.
7. Rozwijanie poczucia poszanowania pracy własnej i innych osób.
8. Wykorzystanie elementów środowiska przyrodniczego do poprawy jakości życia dzieci i młodzieży poprzez wzbogacenie ich zasobów wiedzy i umiejętności, słownictwa, odbieranych bodźców z otoczenia.
9. Rozwijanie kreatywności poprzez planowanie rodzaju pracy i jej etapów, wykorzystanie elementów przyrodniczych do tworzenia prac plastycznych.
10. Rozwijanie spostrzegawczości i umiejętności wyciągania wniosków z zaobserwowanych zjawisk lub wykonanych czynności.
11. Rozwijanie zdolności manualnych podczas wykonywania prac plastycznych.
12. Rozwijanie zdolności społecznych poprzez wspólną pracę i wspólny wysiłek, wdrożenie uczniów do samodzielnego rozwiązywania problemów, wykorzystywania zdobytej wiedzy w różnych sytuacjach.
13. Przygotowanie i zachęcenie do kształcenia i samokształcenia w przyszłości.
14. Doskonalenie umiejętności logicznego myślenia i współpracy w grupie.
15. Kształtowanie postawy szacunku dla środowiska naturalnego.
16. Poznanie tekstów kultury wybitnych malarzy i pisarzy.

Cele szczegółowe
Przewidywane osiągnięcia ucznia
Uczeń:
- wzbogaci swoją wiedzę na temat roślin ogrodowych,
- przedstawi skojarzenia związane ze słowami: ogród, sad, park, kwiaty,
- wyjaśni, zmiany zachodzące w sadzie i ogrodzie w poszczególnych porach roku,
- zinterpretuje fragmenty utworów literackich mówiące o ogrodach:
• „Tajemniczy ogród” Frances Hodgson Burnett
• „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza i innych,
- opisze obrazy ukazujące piękno przyrody,
- podzieli się wrażeniami z lektur,
- scharakteryzuje bohaterów poznanych utworów literackich,
- zaprojektuje ogród ortograficzny,
- wyjaśni sens aforyzmów i myśli dotyczących wpływu ogrodu, przyrody na człowieka,
- opowie o swojej wizycie w ogrodzie,
- przeprowadzi analizę tekstów kultury,
- omówi wpływ natury na bohaterów poznanych utworów,
- uwrażliwi się na piękno przyrody,
- wykona plastyczną interpretację poznanych utworów.

Metody pracy:
- rozmowy tematyczne
- elementy wykładu
- pogadanka
- dyskusja
- burza mózgów
- praca z tekstami kultury
- wykonanie projektu ogrodu
- praca z kartami ćwiczeń
- praca plastyczna

Plan realizacji projektu
Faza wstępna
1. Zebranie propozycji uczniów i nauczycieli – przygotowanie projektu.
2. Przedstawienie projektu dyrekcji szkoły w celu uzyskania akceptacji.

Realizacja projektu:
W czasie trwania projektu uczniowie na lekcjach pod kierunkiem nauczycieli będą zdobywali wiedzę dotyczącą następujących kręgów tematycznych:
Klasy I - III
1. Kto mieszka w ziemi i pod kamieniem? - mali mieszkańcy naszego ogrodu. Poznajemy drobne zwierzęta i owady: mrówki, biedronki, żaby, dżdżownice, ślimaki, czytanie wiersza J. Brzechwy „ Żuk”.
2. Ptaki naszych ogrodów – rozpoznawanie odgłosów, nazywanie wybranych ptaków, ptasie gniazda, zabawy słowne.
3. Dźwięki ogrodu - wykorzystanie wiersza J. Tuwima „ Ptasie radio”.
4. Wiosenne prace w ogrodzie.
5. Domki dla pożytecznych owadów- o roli owadów w ogrodzie.
6. Życie w ulu – ciekawostki o życiu i zwyczajach pszczół; oglądanie filmów edukacyjnych np. „Pszczółka Maja” : Narodziny, Nauka latania; opowiadanie A. Bahdaja „ Malowany ul”.
7. Wędrówki po ogrodach z robotem ozobotem - programowanie i kodowanie.
8. Majowy ogród – czytanie wierszy o kwitnących ogrodach, rebusy, zagadki, zabawy słowne.
Klasy IV-VIII
1. Lektura, analiza i interpretacja wybranych fragmentów literackich:
- „Tajemniczy ogród”
- „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz
- „Pamiętajcie o ogrodach” Jonasz Kofta
- „W ogródku” Józef Czechowicz
- „Wiosenne pytania” Hanna Łochocka
- „Nasze kwiaty” Maria Konopnicka
2. Ogrody na płótnach malarzy wyczarowane:
Aleksander Gierymski, „W altanie”,
Władysław Podkowiński, „Dzieci w ogrodzie”
Olga Boznańska, „W oranżerii”,
Władysław Podkowiński „W agreście”
Wojciech Weiss „Kwiaty”
3. Wysłuchanie fragmentów muzycznych:
- Antonio Vivaldi Cztery pory roku – Wiosna
- Edward Grieg Poranek z I Suity „Peer Gynt”
- Czajkowski „Walc kwiatów”
- Edward Grieg „Wiosna”.
4. W ortograficznym ogródku.
5. Opisujemy wymarzony ogród.
6. Uruchom wyobraźnię – słuchanie głosów ptaków.
7. Rozmawiamy na temat lektury „Tajemniczy ogród”.
• Cudowne działanie ogrodu.
• W tajemniczym ogrodzie.
• Zabawa: Co by było, gdyby…
• Dary ogrodu.
• Magiczny symbol.
• Troje dzieci ma wspólną tajemnicę.
8. Gry dydaktyczne: „Szukamy klucza”,
„Budzimy ogród”,
9. Ilustrujemy wybrany fragment literacki.
10. Na tropie metafor ukrytych w sentencjach i aforyzmach.

Ewaluacja
Informacją zwrotną, niezbędną do oceny projektu, jego celów i efektów będą postawy, zachowania i zaangażowanie uczniów w czasie zajęć.
Dla podsumowania i zebrania wiedzy zdobytej podczas realizacji projektu uczniowie uzupełnią karty pracy, przygotują plakat, prace plastyczne będące ilustracją poznanych utworów, ukazujące piękno kwitnących sadów i ogrodów.
Uczestnicy projekty oraz uczniowie przebywający na innych oddziałach będą mieli okazję wziąć udział w konkursie plastycznym „Kwitnące sady i ogrody”.
Prace konkursowe zostaną zaprezentowane na wystawie w Szpitalu Uniwersyteckim im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy.

Nauczyciele realizujący projekt:
Agnieszka Kiernicka
Katarzyna Sypniewska
Małgorzata Ziętara