Projekt edukacyjny „Wspominkowo”

W dniu Zaduszek,
W czas jesieni,
Odwiedzamy bliskich groby,
Zapalamy zasmuceni
Małe lampki - znak żałoby.

Światła cmentarz rozjaśniły,
Że aż łuna bije w dali,
Lecz i takie są mogiły,
Gdzie nikt lampki nie zapali.

Władysław Broniewski "Zaduszki"

Projekt edukacyjny „Wspominkowo”
I. Wstęp
Pielęgnowanie tradycji i kultury jest ważnym elementem budowania tożsamości młodego człowieka i poczucia więzi społecznej.
Pamięć o zmarłych towarzyszy ludziom na całym świecie, niezależnie od miejsca i czasu, światopoglądu i religii. Już w średniowieczu (IX w.) w katolickiej Francji, a także u angielskich i niemieckich katolików, dzień 1 listopada obchodzony był jako uroczystość Wszystkich Świętych.

Dzień ten w Polsce jest mocno związany z religią katolicką ale swoje korzenie ma jeszcze w czasach przed przyjęciem chrześcijaństwa na naszych ziemiach.
W dzisiejszych czasach młodzież coraz częściej odchodzi od tradycji na rzecz zachodnich kolorowych zwyczajów. Taki los spotkał także dzień Wszystkich Świętych, z roku na rok coraz bardziej wypierany przez młodych ludzi na rzecz amerykańskiego Halloween. Zdecydowanie przyjemniej jest przebrać się w kolorowe stroje, bawić się w otoczeniu dyniowych dekoracji i chować za potwornymi maskami, natomiast trudniej oddać się zadumie i wspominkom o tych, którzy już odeszli.
Zdajemy sobie sprawę z popularności i atrakcyjności zabaw i oprawy Halloween ale zależy nam na dotarciu do naszych uczniów z bogactwem i znaczeniem naszych rodzimych sposobów dbania o pamięć o bliskich zmarłych.

Szkoła jest miejscem kształtowania wrażliwości młodych ludzi, przekazywania wiedzy o kulturze i zwyczajach ludzi w naszym kraju ale i rozszerzania wiedzy o tym jak w innych częściach świata społeczeństwa wykształciły różne rytuały, zwyczaje pomagające ludziom uczestniczyć w ważnych momentach życia. Do takich momentów w każdej kulturze należy moment urodzin nowego członka, jego wchodzenie w dorosłość, tworzenie nowej rodziny a także śmierć. Ten ostatni element jest wyjątkowo trudny dla bliskich osoby zmarłej. Różne religie pomagają przejść przez okres żałoby, oswoić człowieka z faktem utraty obecności ważnych dla nas osób.
W tej sytuacji szczególnie ważne jest, aby podczas zajęć szkolnych pomagać uczniom zrozumieć te trudne tematy, pokazać piękne i bliskie dla naszej kultury zwyczaje i rytuały związane w kultywowaniem pamięci o zmarłych. Podkreślić znaczenie dbania o nasze rodzime polskie formy świętowania/ przeżywania dni wspomnień o zmarłych. To w bogactwie rytuałów tworzy się poczucie odrębności i przynależności do wielkiej polskiej rodziny.

Zdajemy sobie sprawę, że młodzież będzie sama wybierać w jaki sposób będzie przezywać ten dzień. Nie chcemy na siłę zniechęcać do jakichkolwiek zabaw, form. Zależy nam aby na zajęciach szkolnych uczniowie mieli możliwość przyjrzenia się różnym zwyczajom pielęgnowania pamięci o zmarłych, podkreślenia roli posiadania naszych rodzimych wzorców i ich piękna. Zaprosimy ich do niektórych działań, zastanowienia się nad własnym wyborem i świadomym uczestnictwie w dbaniu o pamięć bliskich zmarłych.

II. Uczestnicy projektu
Działaniami projektowymi zostaną objęci uczniowie szkoły podstawowej i liceum ogólnokształcącego przebywający na leczeniu w Oddziale Dziennej Rehabilitacji Psychiatrycznej dla Dzieci i Młodzieży Szpitala Uniwersyteckiego nr 1 im. dr. A. Jurasza
w Bydgoszczy. Projekt będzie realizowany na pozalekcyjnych zajęciach wychowawczych, podczas spotkań z pedagogiem szkolnym oraz na lekcjach religii. Omawiane zagadnienia będą dostosowane do wieku i możliwości percepcyjnych uczniów.

III. Czas trwania projektu
21-31.10.2019

IV. Cele projektu

Cele ogólne:
• Ukazanie różnorodności kulturowej związanej z tradycjami chowania zmarłych oraz wspominania ich pamięci.
• Ukazanie wartości płynących w pielęgnowania pamięci o zmarłych.
• Wzmacnianie poczucia więzi i tożsamości narodowej.

Cele szczegółowe:
Uczeń:
• zna tradycje związane ze wspominaniem zmarłych w wybranych kulturach na świecie i w Polsce
• określa w jaki sposób może okazać pamięć i szacunek wobec tych, co odeszli.
• angażuje się w dyskusje dotyczącą obejrzanego filmu poprzez swobodne wypowiedzi
• aktywnie włącza się w zbiórkę zniczy oraz uczestniczy w akcji porządkowania grobów.
• wymienia zasady odpowiedniego zachowania się na cmentarzu i stosuje się do nich.

V. Metody pracy

• rozmowy tematyczne
• dyskusja kierowana
• praca z tekstem
• projekcja filmu
• prezentacja tematyczna
• realizacji zadań

VI. Realizacja projektu
1. Uczniowie w czasie pozalekcyjnych zajęć wychowawczych, terapeutycznych oraz lekcji religii zapoznają się z prezentacjami dotyczącymi obrzędowości chowania zmarłych w wybranych kulturach i religiach.
2. W ramach zajęć uczniowie zapoznają się z symboliką i historią obrzędów związanych z czczeniem pamięci o zmarłych w Polsce.
3. Wszyscy uczniowie wezmą udział w projekcji filmu „Coco” oraz w omówieniu wybranych fragmentów ekranizacji.
4. Uczniowie wezmą udział w zbiórce wkładów i zniczy, oraz zorganizują pomoce potrzebne do uporządkowania zaniedbanych grobów.
5. Uczniowie wraz z nauczycielami odpowiedzialnymi za realizację projektu wybiorą się na Cmentarz Starofarny w Bydgoszczy. Uporządkują zaniedbane groby i zapalą znicze.
VII. Ewaluacja projektu
Informacją zwrotną niezbędną do oceny projektu, jego celów i efektów będą postawy, zachowania i zaangażowanie uczniów w czasie zajęć.
Ważnym elementem będzie przekonanie ich do kultywowania polskich zwyczajów
i uczestniczenie w akcjach - zbierania zniczy i wyjścia w celu uporządkowania grobów
na starym cmentarzu bydgoskim.

Odpowiedzialni za realizację projektu:
Sylwia Kamieńska
Marta Kozłowska
Anna Widerkiewicz
ks. Andrzej Rybka