"Pamiętajcie o ogrodach" - Scenariusz lekcji języka polskiego.

Cele operacyjne:
Uczeń:
- pracuje z różnymi tekstami, dostrzegając wspólne motywy,
- formułuje przesłanie zawarte w poznanych utworach,
- rozpoznaje tytuły utworów poprzez cytaty,
- korzysta ze ,,Słownika symboli" Kopalińskiego oraz ze "Słownika frazeologicznego języka polskiego",
- rozumie pojęcie symbolu, podaje przykłady znanych sobie symboli,
- podaje przykłady symbolicznych znaczeń ogrodu,
- wyjaśnia za pomocą ,,Słownika frazeologicznego" znaczenie związków frazeologicznych, dobiera do nich wyrażenia bliskoznaczne,
- rozpoznaje typ zdań złożonych podrzędnie,
- redaguje opis pt. "Mój wymarzony ogród".

Cel terapeutyczny - odreagowanie stresów związanych z hospitalizacją, poprzez przeniesienie w świat wyobraźni

Cele wychowawcze - rozbudzenie wrażliwości na piękno utworów literackich, uwrażliwienie na piękno i wartość przyrody w życiu człowieka
Formy pracy - zbiorowa, indywidualna

Metody pracy - praca z tekstem, metoda poszukująca

Materiał:  tekst wiersza - piosenki pt. "Pamiętajcie o ogrodach" J. Kofty, cytaty z różnych utworów ("Mały Książę", "Słowik", "Królowa Śniegu", ,,Stokrotka", "Biblia Tysiąclecia", "Mitologia")

Przebieg lekcji:

1. Wysłuchanie piosenki pt. "Pamiętajcie o ogrodach" do słów Jonasza Kofty - tekst piosenki na str. 177 w podręczniku pt. "Zrozumieć słowo" A. Gis
2. Swobodne wypowiedzi na temat wrażeń i uczuć  wywołanych przez wysłuchany utwór, sformułowanie przesłania zawartego w wierszu
3. Odczytanie cytatów  zawartych na karcie pracy - rozpoznanie utworów,
   z których pochodzą
4. Sformułowanie odpowiedzi na pytanie, jakie skojarzenia budzi pojęcie - ogród - co może oznaczać to słowo jako metafora
5. Wyszukanie hasła - ogród w "Słowniku symboli" Władysława Kopalińskiego
6. Wyszukanie w "Słowniku języka polskiego" i odczytanie pojęcia - symbol
7. Podanie przez przykładów innych symboli  (np. róża, kotwica, gołąb, kajdany, sowa, serce, itp.)
8. Zredagowanie notatki - wypisanie pojęć kojarzących się ze słowem - ogród 
9. Dobranie wyrazów i wyrażeń bliskoznacznych do podanych związków wyrazowych, na podstawie "Słownika frazeologicznego" rajski ogród, raj utracony, raj na ziemi, raj wymarzony, czuć się jak w raju, rajskie rośliny, rajskie ptak
10. Określenie typów zdań złożonych podrzędnie, wykonanie wykresów
11. Sprawdzenie pracy uczniów, ocena
12. Zadanie pracy domowej - opis pt. "Mój wymarzony ogród"
13. Podsumowanie lekcji, wnioski
14. Piosenka na zakończenie lekcji pt. "Ogrodu serce" zespołu DAAB

Pomoce dydaktyczne
- karty pracy, ilustracje przedstawiające ogród,
- cytaty z utworów, "Słownik frazeologiczny",
- "Słownik języka polskiego",
- ,,Słownik symboli" W. Kopalińskiego,
- kaseta z piosenkami J. Kofty oraz zespołu DAAB

Lekcja łączy kształcenie literackie i językowe, zadanie ostatnie jest zróżnicowane, ze względu na to, że zdania wielokrotnie złożone omawiane są
w klasie III. Lekcję można przeprowadzić we wszystkich klasach gimnazjum.                                                                                                 

1. Wysłuchaj  piosenki  Jonasza Kofty,  powiedz , jakie przesłanie zawiera jej tekst.
    Przed czym nas przestrzega, do czego zachęca?
2. Zapoznaj się z cytatami zamieszczonymi poniżej. Z jakich utworów pochodzą te fragmenty? Co je łączy?
,,Gaja podarowała Herze z okazji jej ślubu z Dzeusem śliczną jabłoń, która rodziła złote owoce. Hera zasadziła drzewo w ogrodzie bogów, na najdalszym zachodzie, gdzie dzień z nocą się spotyka i kazała je pilnować trzem siostrom Hesperydom. Na drzewie siedział stugłowy nieśmiertelny smok, mówiący wszystkimi językami ziemi. "

,,W końcu jednak zdarzyło się, że po długiej wędrówce poprzez piaski, skały i śniegi odkrył drogę. A drogi prowadzą zawsze do ludzi.
- Dzień dobry - powiedział.
Był w ogrodzie pełnym róż.
- Dzień dobry - odpowiedziały róże.
Przyjrzał się im. Bardzo były podobne do jego róży.
- Kim jesteście? - zapytał zdziwiony.
- Jesteśmy różami - odparły róże.
- Ach ... - westchnął. I poczuł się bardzo nieszczęśliwy.
Jego róża zapewniała go, że jest jedyny na świecie. A oto tu, w jednym ogrodzie, jest pięć tysięcy podobnych!"

,,W ogrodzie rosły najdziwniejsze kwiaty, a do najwspanialszych przywiązano srebrne dzwonki, które dzwoniły po to, aby nikt nie minął ich nie zwróciwszy na nie uwagi! Niezwykły był ogród cesarski, a tak wielki, że nawet ogrodnik nie wiedział, gdzie się kończy. Za ogrodem zaczynał się piękny las z wysokimi drzewami, głębokimi jeziorami."

,,Trochę zawstydzona, ale jednak serdecznie uradowana, spojrzała na kwiaty w ogrodzie, widziały przecież, jaki ją spotkał honor i jakie szczęście; musiały zrozumieć, jaka to była dla niej radość; ale tulipany stały tak samo sztywne jak przedtem, twarze ich ściągnęły się, ,,ph"!,
Całe szczęście, że nie mogły mówić."

,,Potem zaprowadziła dziewczynkę do ogrodu. Jakżeż tam pachniało i jak tam było pięknie!
Wszystkie kwiaty, jakie tylko rosną o każdej porze roku, rozkwitały tu wspaniale; żadna książka z obrazkami nie mogła być barwniejsza i piękniejsza. (...)Następnego dnia mogła znowu bawić się kwiatami w ciepłych promieniach słońca. Znała każdy kwiat, ale chociaż tyle ich było, jednak wydawało jej się, że jednego brak, nie wiedziała tylko jednego."

,,A zasadziwszy ogród Eden na wschodzie, Pan Bóg umieścił tam człowieka, którego ulepił. Na rozkaz Pana Boga wyrosły z gleby wszelkie drzewa miłe z wyglądu i smaczny owoc rodzące oraz drzewo życia w środku tego ogrodu i drzewo poznania dobra i zła. Z Edenu zaś wypływała rzeka, aby nawadniać ów ogród i stamtąd się rozdzielała, dając początek czterem rzekom."
3. Jakie skojarzenia budzi pojęcie ogród ? Co może oznaczać ogród jako metafora.
4. Wyszukaj hasło ,,ogród" w ,,Słowniku symboli" W. Kopalińskiego. Uzupełnij swoją wypowiedź.
5. Powiedz, co oznacza słowo - symbol. W Słowniku języka polskiego" wyszukaj hasło symbol.
6. Zredaguj  notatkę- wypisz  pojęcia  kojarzące się z symbolem - ogród.
7. Podaj przykłady innych symboli, z którymi spotkałeś się w literaturze.
8. Wyjaśnij znaczenie związków frazeologicznych, podaj wyrażenia i zwroty bliskoznaczne
    wg wzoru:

Rajski ogród - Eden, kraina szczęśliwości, kraina mlekiem i miodem płynąca, cudowne, rozkoszne, piękne  miejsce
Raj utracony -.........................................

Raj na ziemi -..........................................

Raj wymarzony - ....................................
Czuć się jak w raju - ..............................

Rajskie rośliny -......................................

Rajskie ptaki -........................................

W razie trudności skorzystaj ze ,,Słownika frazeologicznego języka polskiego" pod red. Stanisława Skorupki.
9. A.  Określ typ zdań złożonych podrzędnie, wykonaj wykresy zdań:

Gdy otrzymałem zaproszenie do Anglii, poczułem się jak w raju.
Plaża nad ciepłym morzem okazała się dla mnie wymarzonym rajem, ponieważ była czysta i cicha.
Dzieciństwo każdego człowieka okazuje się  rajem utraconym, kiedy osiągnie pełnoletność.
Joanna wyszywała na serwecie rajskie ptaki tak, że mieniły się wszystkimi barwami tęczy.
Artysta namalował na szkle rajskie rośliny, które przyciągały spojrzenia wszystkich.
Gdyby babcia prowadziła mi gospodarstwo domowe, miałbym raj na ziemi.

9 B. Określ typ zdań wielokrotnie złożonych, wykonaj wykresy:

W zeszłym roku zamieszkaliśmy tam, gdzie rozciągały się rajskie ogrody, które cudownie pachniały i mieniły się wszystkimi barwami tęczy.
Gdybym miał dużo pieniędzy, podróżowałbym po Europie, aby zwiedzić najpiękniejsze ogrody.
Mimo skromnych funduszy, odbywał podróże po Europie i zwiedzał najpiękniejsze miejsca. Wyruszył w podróż, kiedy rozpoczęły się wakacje, więc miał wiele czasu na zwiedzanie.
Kiedy będę w Bawarii, zwiedzę niezwykłe zamki króla Ludwika I, ponieważ interesuję się architekturą.

10. Na następną lekcję napisz opis pt. ,,Mój wymarzony ogród".

Opracowała: Alina Poznańska