Sylwetka dziecka rozpoczynającego naukę szkolną - Anna Tojza

              Każdy dom jest ogniskiem, którą tworzy wspólnota osób związanych miłością, na którą składa się cierpliwość, życzliwość, pokora, bezinteresowność, zdolność do wybaczania, poświęcenie aż do heroizmu. Dom spełnia rolę ogniska, które swoim światłem rozświetla ciemności życia, rozpędza mroki, rodzi poczucie bezpieczeństwa, ogrzewa ciepłem wzajemnych uczuć, uczy uszanowania indywidualności, uczy współodpowiedzialności za każdego członka rodziny i patrzenia sercem, uczy zrozumienia, aby dostrzec to co niewidoczne dla oczu. W rodzinie uczymy się prawidłowych relacji z innymi ludźmi, chętnego wypełniania obowiązków, zmagania z trudami życia. Budowanie więzi wymaga czasu. Tworzy się o­na podczas wspólnych posiłków, razem spędzanego wolnego czasu, dzielenia się swoimi kłopotami i wspólnego ich pokonywania. Każda rodzina powinna dbać o prawidłowy rozwój wzajemnych relacji, powinna otwierać się na potrzeby jej członków, tworzyć atmosferę zaufania i radości.

Atmosferę radości tworzy pogodne nastawienie, pozytywne myślenie pomimo trudności, wykorzystanie potęgi uśmiechu, poczucia humoru a przede wszystkim wzajemnego wspierania się zwłaszcza wtedy gdy trudno. Gdy dziecko rozpoczyna naukę szkolną, dom przestaje być jedynym miejscem zdobywania przez niego umiejętności i wiadomości. Zaczyna o­no swoją samodzielną wędrówkę przez życie, w której wykorzystuje wiedzę zdobytą w relacjach rodzinnych. Przed dzieckiem w wieku młodszym szkolnym staje zatem wiele trudnych i nowych sytuacji. Rozpoczyna systematyczną naukę szkolną, która wymaga od niego samodzielności i wytrwałości. Niektóre dzieci bardzo dotkliwie przeżywają rozłąkę z rodzicami, inne nie potrafią zbyt długo koncentrować się na nauce, czy też podporządkować istniejącym normom. Jeszcze inne, te którym nauka przychodzi z trudem, nie potrafią zaakceptować szkolnego systemu oceniania.

Aby lepiej zrozumieć potrzeby małego dziecka warto przyjrzeć się temu co o jego rozwoju przekazuje nam psychologia i pedagogika.

Dziecko w wieku 7 lat rozpoczynające naukę szkolną przyzwyczajone jest do zabawy, która do tej pory była dominującą formą jego aktywności. Wchodząc w szkolne mury zmienia się jego codzienny tryb życia, jego rola i zadania jako ucznia. W tym czasie potrzebuje o­no szczególnego zrozumienia, pomocy, cierpliwości i troskliwości. Potrzebuje by rodzice poświęcili mu dużo czasu i uwagi aby mogło czuć się zrozumiane nawet, a może przede wszystkim wtedy, gdy przeżywa trudności, nie potrafi odnaleźć się w nowej roli, czuje się nieakceptowane lub skrzywdzone. W tym czasie w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym i społecznym dziecka następuje wiele znaczących zmian: Rozwija się jego mowa, dzięki nauce szybko przyswaja wiele nowych umiejętności i wiadomości. Nabywa umiejętność czytania i pisania. Kształtują się jego emocje.

Dziecko 8-9- letnie pragnąc dostosować się do społecznych oczekiwań i uniknąć nieprzychylnych ocen uczy się kontrolować przejawy strachu, złości, zazdrości czy smutku. Często dziecko 8-9 – letnie przechwala się. Upiększa fakty, by stały się barwniejsze, atrakcyjniejsze w celu wywarcia pewnego wrażenia na rówieśnikach i umocnienia swojej pozycji w grupie / dotyczy: dóbr materialnych, sprawności, osiągnięć, statusu rodziny/. Dla zwrócenia na siebie uwagi lub wykazania swojej wyższości, pomniejsza znaczenie innych dzieci używając w tym celu przezwisk, które są także formą chwalenia się /używa poniżających zwrotów typu: idiota, dureń, grubas/. Dziecko mające poczucie niższej wartości i chcące koncentrować na sobie uwagę często krytykuje inne osoby. Komentuje zachowanie, wygląd, brak wiedzy. Czasami dziecko użala się przed rodzicami na sposób traktowania przez inne dzieci lub dorosłych i skarży. Skarżenie jest formą krytykowania. Dziecko pragnące akceptacji społecznej unika skarg. Wszystkie te formy wypowiedzi dziecka są formami aspołecznymi i wywierają szkodliwy wpływ na przystosowanie psychiczne i społeczne dziecka.[1] Aby ich uniknąć należy dziecku poświęcić wiele troskliwej uwagi i wyjaśniać jak należy właściwie postępować, tłumaczyć dlaczego postawy te są niewłaściwe. Złość należy do najbardziej typowych emocji dziecięcych.. Może być wywoływana przez sprzeciwianie się żądaniom, przeszkadzaniu w wykonywanej czynności, ustawicznemu wynajdywaniu błędów. Dzieci często złoszczą się, gdy czują, że o­ne same lub ich przyjaciele są niesłusznie karani, lekceważeni, ośmieszani przez innych.

Do najczęstszych uczuć dziecka 7-9- letniego należą również ciekawość, radość oraz miłość. Dziecko interesuje się wszystkim co je otacza. Zaspokaja swoją ciekawość poprzez zadawanie pytań i czynności manipulacyjne. Gdy nauczy się czytać często rezygnuje z pytań korzystając z czytania. Radość jest najbardziej dziecięcym uczuciem. Przyczyny radości to: zaskakujące sytuacje, dowcipy słowne, dobre samopoczucie, bezpieczeństwo, zaskakujące hałasy itp. przejawem radości jest przede wszystkim śmiech. Dziecko najczęściej śmieje się będąc w grupie, ponieważ chce robić to co czynią jego rówieśnicy. Przejmując wzory postępowania osób dorosłych, które są dla niego autorytetem, dziecko stopniowo dochodzi do uwewnętrznienia narzuconych z zewnątrz reguł. Uznaje pewne normy nie dlatego że wymagają tego dorośli, ale dlatego, że same uznały je za wartościowe.

U dziecka w wieku 7-9 lat rozwija się uwaga dowolna: coraz bardziej świadomie koncentruje się o­no na wykonywanej czynności nawet jeśli rodzaj czynności nie jest dla niego specjalnie ciekawy[2]. Rozwijają się cech jego pamięci tj. szybkość, trwałość, pojemność. Największe trudności sprawia dziecku odszukaniu i wydobycie z pamięci które są w danej chwili potrzebne, gdyż umiejętność klasyfikowania, segregowania pojęć i informacji nie jest jeszcze u niego całkowicie rozwinięta.

Przedstawiając psychologiczną sylwetkę dziecka 8 – 9 –letniego, należy jednak podkreślić, że jest o­no niepowtarzalną indywidualnością. Przejawia swoją własną osobowość, potrzeby, zainteresowania, zdolności. Każde dziecko wymaga zatem oddzielnego podejścia i zrozumienia jego indywidualności

[1] B. Hurlock, Rozwój dziecka, Warszawa 1985 T.I s.343

[2] M. Przetacznikowa, G. Makiełło - Jarża Psychologia rozwojowa, Warszawa

opracowała: Anna Tojza