"Szkoła wyjątkowa - szkoła szpitalna" - B. Kocoń, A. Szopa

Artykuł ukazał się w kwartalniku: Toruński Przegląd Oświatowy „45 minut”, Nr 1 (67) marzec 2012, str. 7-11.  kliknij tutaj

    Jest taka szkoła: bez ławek, dużych klas, bez stresujących klasówek. Szkoła, w której uczeń jest traktowany rzeczywiście indywidualnie, gdzie program jest dostosowany do jego możliwości, a nauczyciel jest przyjacielem oraz prawdziwym wychowawcą nastawionym na współpracę i pomoc. Szkoła, w której uczniowie żałują, że weekend jest tak długi i nie mogą doczekać się poniedziałku, a nauczycieli witają z uśmiechem. Cóż to za szkoła? Nasza szkoła: szkoła szpitalna.

    Ze względu na specyfikę to nie uczniowie przychodzą do szkoły, lecz szkoła do uczniów. Zajęcia odbywają się na oddziałach szpitalnych w wyznaczonych pomieszczeniach bądź w salach chorych - jeśli stan zdrowia uczniów wymaga leżenia. Praca nauczycieli pozostaje w zgodzie z przyjętym procesem leczenia dziecka. Działania edukacyjne przebiegają we współpracy z personelem medycznym. Zindywidualizowana praca z uczniem  ma na celu wyposażenie go w wiedzę oraz umiejętności umożliwiające bezstresowy powrót do szkoły macierzystej i własnego środowiska. Nauczyciele pomagają w adaptacji do warunków szpitalnych, uczą również sposobów odreagowania stresu i napięcia związanego z hospitalizacją, na edukację uczniów patrzą zawsze przez pryzmat ich zmagań związanych z chorobą i procesem leczenia.

    W szkole szpitalnej zajęciami edukacyjnymi oraz wychowawczymi objęte są dzieci i młodzież w wieku od 3 do 18 lat. Uczniowie na wszystkich etapach edukacyjnych mogą uczyć się 2 języków obcych - angielskiego i niemieckiego. Prowadzone są lekcje informatyki, komputery dostępne są również na zajęciach wychowawczych. Dla dzieci i młodzieży organizowane są pozalekcyjne zajęcia wychowawcze prowadzone na każdym oddziale szpitalnym. Wszystkie działania edukacyjne podejmowane przez nauczycieli nastawione są na rozwój zainteresowań i uzdolnień, na rozbudzanie pasji wychowanków w bardzo różnych wymiarach. Wszyscy chorzy uczniowie mogą przystąpić w naszej szkole do sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych.

    Osiąganiu zamierzonych celów sprzyja stosowanie różnych, często aktywizujących metod i form pracy dostosowanych do możliwości dzieci z różnymi jednostkami chorobowymi. Bardzo ważna jest także ciągła troska o poszerzanie i wzbogacanie bazy materialnej szkoły, szczególnie w zakresie pomocy dydaktycznych sprzyjających prowadzeniu zajęć w jak najbardziej interesujący dla uczniów sposób.

    W roku 2008 szkoła obchodziła jubileusz 50-lecia. Jako placówka dydaktyczna powstała 1.01.1959 r. z siedzibą w Szpitalu Dziecięcym przy ul. Chodkiewicza 44. Początkowo zatrudniano na godziny kontraktowe 6 nauczycieli z innych szkół. Obecnie w szkole pracuje 54 nauczycieli na 17 oddziałach 5 bydgoskich szpitali.

    Nauczyciele szkoły szpitalnej wychodząc naprzeciw zainteresowaniom uczniów, dbając o prowadzenie zajęć w jak najciekawszej formie, są autorami programów własnych, a także opracowują i przeprowadzają, z aktywnym udziałem uczniów, różnorodne projekty edukacyjne. W ostatnim okresie dotyczyły one następujących zagadnień: „Dni zdrowia”, „Prezydencji Polski w Unii Europejskiej”, z zakresu udzielania pierwszej pomocy - ”Pomagam i ratuję”, z zakresu edukacji przyrodniczej - „Jesteśmy częścią przyrody”, „Przyroda Polski w poezji i sztuce”. Realizacja projektów obejmowała różnorodne przedsięwzięcia, takie jak: lekcje tematyczne, imprezy okolicznościowe, wykonanie prac plastycznych, przygotowanie prezentacji multimedialnych, wycieczki turystyczno-krajoznawcze, wystawy prac wykonanych w ramach projektu, konkursy tematyczne o różnorodnym zasięgu, a także spotkania z zaproszonymi gośćmi.

    Problemy dzieci przewlekle chorych są i nadal będą dla nas wyzwaniem do ustawicznego zdobywania wiedzy pozwalającej na ich rozwiązywanie. Wsparcie potrzebne jest zarówno uczniowi jak i nauczycielowi. Dlatego też od 2008 roku ZS Nr 33 jest organizatorem corocznych ogólnopolskich konferencji dla nauczycieli, pedagogów oraz psychologów szkół szpitalnych i sanatoryjnych, a także nauczycieli szkolnictwa powszechnego. W ciągu czteroletnich spotkań na konferencjach poruszano zagadnienia związane m.in. ze stanami lękowymi oraz depresyjnymi dzieci i młodzieży, problemami uczniów przewlekle chorych na cukrzycę i mukowiscydozę, a także wiele mówiono o sposobach wspierania zdrowia nauczyciela w pracy. Wystąpienia prelegentów dotyczyły również wpływu traumatycznych przeżyć w dzieciństwie na funkcjonowanie ucznia w klasie, trudnych sytuacji wychowawczych oraz stworzenia optymalnych warunków pracy dla ucznia z ADHD i padaczką. Przez cztery lata gościliśmy prawie 600 nauczycieli szkół masowych i integracyjnych naszego miasta i województwa, poradni psychologiczno - pedagogicznych, szkolnictwa szpitalnego i sanatoryjnego z całego kraju. Jesteśmy przekonani, że warto mówić o tych problemach oraz szukać jak najbardziej skutecznych i racjonalnych rozwiązań sprzyjających pracy edukacyjno – wychowawczej z dziećmi chorymi.

    Obok tak spektakularnych przedsięwzięć, jak ogólnopolskie konferencje, nauczyciele naszej szkoły na co dzień organizują szereg imprez, konkursów i wystaw umożliwiając osiągnięcie sukcesu naszym podopiecznym, dostarczając radosnych i miłych doświadczeń oraz pobudzając ich aktywność twórczą. Od wielu lat organizowane są imprezy o charakterze patriotycznym jak „Święto Niepodległości Polski” czy „Bydgoszcz – nasza mała Ojczyzna”, proekologicznym, „Święto drzewa”, „Godzina dla Ziemi”, prozdrowotnym „Moje serce w moich rękach”, profilaktycznym „Bezpiecznie przez cały rok”. Chcąc zachęcić uczniów do większego zaangażowania w poznawanie nowych form zdobywania wiedzy i umiejętności, nauczyciele, dydaktycy i wychowawcy, organizują wiele konkursów. Mają one charakter ogólnoszkolny jak np. konkursy wiedzy : "I Ty zostaniesz Pitagorasem", Mówimy i piszemy poprawnie”, „Złote pióro” , „DACHL – Länder“, „I can count in English”, plastycznych: „Polska dawniej i dziś”, „W świeci aniołów”, „Las w jesiennej szacie”. Angażując się w życie środowiska organizujemy także konkursy międzyszkolne o zasięgu ogólnopolskim, wojewódzkim i miejskim. Są to zarówno konkursy wiedzy: „Świat algebry”, „Przyrodnicze cuda naszej Ojczyzny” jak i plastyczne: „Witaj Św. Mikołaju”, „Polska dawniej i dziś” i in. Są one kierowane przede wszystkim do uczniów szkół specjalnych, szpitalnych i sanatoryjnych, czyli do placówek o podobnym, do naszego charakterze. Cieszą się dużą popularnością wśród uczestników, ich nauczycieli i wychowawców. Prace dzieci biorących udział w konkursach są eksponowane na licznych wystawach organizowanych w różnych placówkach oświatowych, urzędach i instytucjach takich jak: Urząd Miasta, Urząd Wojewódzki, Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego. Od kilku lat nauczyciele szkoły szpitalnej są organizatorami lub współorganizatorami wycieczek dla naszych uczniów. Dotyczy to przede wszystkim dzieci długoleżących, powracających lub dochodzących. I tak dzieci z Kliniki Onkologii wyjeżdżały do Krakowa, Zakopanego, „Parku Jurajskiego”. Uczniowie z Kliniki Psychiatrii zwiedzali Toruń, Biskupin, Warszawę, Trójmiasto. Dzieci chore na mukowiscydozę uczestniczyły z nauczycielami w turnusach rehabilitacyjno – wypoczynkowych w Funce, Pieczyskach, Borównie.

    Wszystkie te przedsięwzięcia wymagają dużego zaangażowania nauczycieli i wychowawców oraz dyrekcji szkoły. W tym celu Rada Pedagogiczna nie tylko nawiązuje ścisłe kontakty ze środowiskiem, poszukuje sponsorów, ale także nieustannie się dokształca, by podążać za nowościami dydaktycznymi i wychowawczymi.

    Mamy nadzieję, że w ten sposób zapewniamy rozwój naszej szkoły, a przede wszystkim uatrakcyjniamy zdobywanie wiedzy dzieciom chorym, w tym i tak trudnym dla nich momencie życia oraz wspomagamy ich rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny.

Kiedy myślę szkoła szpitalna…(wypowiedzi uczniów i rodziców)

„Szpitalne korytarze,
to młode głowy pełne marzeń,
to pierwsze miłości nieśmiałe,
to nauka wypełnia głowy nasze całe,
to koleżanki i koledzy,
szkoła szpitalna to kopalnia wiedzy.

A w szkole, która pachnie bandażem,
ból leży w łóżku obok marzeń,
a przyjaźnie rodzą się cicho i skrycie,
Lecz one trwają całe życie.”

Robert – gimnazjum


„(…)Wierzę, że warto wierzyć i trzeba walczyć, a dzięki nauczaniu w szpitalu nabieramy poczucia potrzeby bycia, chęci do działania, osiągać różne dobre wyniki w nauce, dążyć do danego celu.(…)Dzięki nauczycielom i nauczaniu w szpitalu jesteśmy silniejsi, dojrzalsi i potrzebni.”

Natalia – gimnazjum


„(…) Jesteśmy  jak wielka rodzina.
Z życzliwymi nauczycielami
Miła każda godzina.
Uczą wierzyć w swoje marzenia
I nie poddawać się w chwilach zwątpienia(…)”

Lidia – szkoła podstawowa (kl. IV – VI)


„(…) To tutaj czas płynął między śniadaniem a choinką z makaronu, potem był obchód i choinka, a potem obiad i jeszcze jedna makaronowa ozdoba. Kiedy człowiek ma  wokół siebie tylu życzliwych mu ludzi, którzy dzielą z nim gorsze i lepsze chwile, słuchają i niekoniecznie pocieszają, ale są, to może nie docenia ich tak od razu, ale po czasie wie, że samemu byłoby o wiele trudniej.(…) To w tej szkole kończyłam pierwszy semestr klasy drugiej gimnazjum. To tam wykonywałam doświadczenia na chemii, wałkowałam zadania z matmy, rozbierałam zdania na polskim i poznawałam oblicza władców historii. Na pewno nie nazwałabym jej placówką, bo to takie pospolite. To kawałek oddziału z ogromnym magnetyzmem i (…) duszą, która nadaje mu niepowtarzalny charakter.”

Marzena – liceum ogólnokształcące


„(…)Gdy bawisz się i uczysz
To ból ci mniej dokuczy.
Twarz uśmiechniętej pani
Uleczy a nie zrani(…)”

Nicola - gimnazjum


„(…)Nauczyciele pomagali mi pisać. Wszystko dokładnie tłumaczyli, byli bardzo wyrozumiali. Nie przejmowałam się już zaległościami, gdyż wiedziałam, że wszystko uda mi się nadrobić(…)”

Natalia – gimnazjum


„(…) Nasze życie, a w szczególności mojej córki (…) i moje, to długie pobyty w szpitalu, to nieustanna walka z chorobą.(…) Z licznego grona, które mam na uwadze, ogarniam swoją pamięcią wszystkich nauczycieli, którzy zawsze serdeczni, spokojni i cierpliwi krążyli po salach szpitalnych niosąc dzieciom i młodzieży wiedzę.(…) Organizacja wielu ciekawych konkursów, zabaw, spotkań z aktorami itp.., to wyraz życzliwości, rzetelnie wykonywanej pracy. Priorytetowym zadaniem szkoły, jest oprócz przekazywania wiedzy, kształtowanie w dzieciach poczucia silnej wartości, wiary we własne możliwości, pomimo często złego samopoczucia, a także odwrócenia uwagi od bolesnych momentów młodego życia(…)”

Rodzic


Refleksje nauczycieli

    „Swoją przygodę z japońską sztuką składania papieru – origami zaczęłam już jako uczennica szkoły średniej. Zafascynowana możliwościami nadawania zwykłej kartce papieru nieskończonej ilości kształtów starałam się zgłębić moją wiedzę w tej dziedzinie.

Dziś jestem przekonana, że technika origami sprawdza się w pracy z dziećmi w każdym wieku. Młodzież bardzo chętnie włącza się w zajęcia plastyczne z wykorzystaniem techniki origami, ponieważ efekty ich pracy są natychmiastowe i zawsze satysfakcjonujące. Ponadto sztuka ta uczy cierpliwości i dokładności w wykonywaniu prac plastycznych. Owocem tych zajęć są np. tematyczne dekoracje sal i korytarzy na oddziale, niezliczone prace jakimi młodzież może pochwalić się w swoich domach Staram się zaszczepić w nich tę samą miłość do małych papierowych dzieł sztuki jaką zaszczepiono we mnie kiedy byłam w ich wieku.”

Marta Kozłowska – nauczycielka


    „Szkoła, a przede wszystkim szkoła szpitalna, powinna sprzyjać dążeniu do propagowania zdrowia i zdrowego stylu życia. Doświadczenia dydaktyczne z lat ubiegłych pokazują, że uczniowie, którzy już doświadczyli problemów z własnym zdrowiem chętnie uczestniczą w zajęciach o charakterze prozdrowotnym. Obecnie uczniowie gimnazjum realizują projekt edukacyjny pt. „W jaki sposób styl życia wpływa na nasze zdrowie?”. Celem projektu jest uświadomienie wpływu odżywiania i aktywności fizycznej na rozwój i funkcjonowanie organizmu oraz kształtowanie postawy asertywnej wobec uzależnień. Także na zajęciach koła biologicznego podjęłam się wprowadzenia tematyki, która wpływa na kształtowanie zdrowego stylu życia i harmonijnego rozwoju uczniów.”

Anna Osowska – nauczycielka


    „Od 16 lat organizuję wycieczki dla dzieci onkologicznych. Początkowo były one jednodniowe dziś są tygodniowe. Sama  pozyskuję fundusze na ich organizację. Motywuje mnie do takiego działania radość i wdzięczność moich podopiecznych, dla których czasami jest to pierwszy i ostatni  wyjazd w życiu poza dom rodzinny i oddział szpitalny. Nawiązują tam przyjaźnie, nabierają chęci do walki z chorobą, pomagają sobie wzajemnie przetrwać ten trudny czas leczenia, usamodzielniają się. To, że radzą sobie w nowych, wyjazdowych warunkach umacnia ich w przekonaniu, że mogą wrócić do normalnego życia, że wszystko jeszcze przed nimi. Wyjazdy mimo iż wymagają od dzieci dużego wysiłku fizycznego i pokonania swoich psychicznych słabości cieszą się ogromnym zainteresowaniem. Uczniowie sami wybierają miejsce gdzie pojedziemy i co będziemy tam robić. Pod czujną opieką medyczną i pedagogiczną wracają pełne ufności w możliwość pokonania choroby i chęci do życia.”

Jolanta Sękowska – nauczycielka

Opracowanie: Beata Kocoń, Anna Szopa