Jak pomóc uczniowi z problemami zdrowotnymi - A. Tojza

Dnia 9 października 2009 r. odbyła się II Ogólnopolska Konferencja dla Nauczycieli, Pedagogów i Psychologów zorganizowana przez Zespół Szkół Nr 33 dla Dzieci i Młodzieży Przewlekle Chorej w Bydgoszczy. Patronatem honorowym konferencję objęli Pan Rafał Bruski – Wojewoda Kujawsko-Pomorski oraz Pan Piotr Całbecki – Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Temat tegorocznej konferencji „Szkoła przyjazna każdemu dziecku – także przewlekle choremu, niepełnosprawnemu oraz sprawiającemu trudności wychowawcze” zachęcił do udziału stu sześćdziesięciu nauczycieli, pedagogów i psychologów z różnych regionów Polski. Poruszana tematyka szczególnie zainteresowała nauczycieli szkół szpitalnych i sanatoryjnych.

Idea zorganizowania konferencji wyrosła z potrzeby ustawicznego podnoszenia kwalifikacji pedagogicznych i doskonalenia procesu nauczania.

Nauczyciel, by efektywnie prowadzić proces dydaktyczno – wychowawczy w placówce leczniczej, powinien zapoznać się z najczęściej występującymi zaburzeniami rozwojowymi występującymi u dzieci oraz systematycznie wzbogacać wiedzę dotyczącą metod i technik oddziaływań pedagogicznych.

Na ten aspekt zwróciła uwagę pani Izabela Maciejewska – dyrektor Zespołu Szkół dla Dzieci i Młodzieży Przewlekle Chorej witając zebranych uczestników konferencji.

Następnie głos zabrał Pan T. Kierel – Naczelnik Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, który dokonał uroczystej inauguracji konferencji.

Współczesna rzeczywistość stawia wysokie wymagania przed każdym młodym człowiekiem wkraczającym w dorosłe życie. Szczególnie trudno sprostać oczekiwaniom społecznym dzieciom przewlekle chorym i niepełnosprawnym. Jak pomóc uczniowi mającemu problemy zdrowotne, który nie nadąża za tempem i wymaganiami współczesnej szkoły. Uczniowi, który potrzebuje zrozumienia, akceptacji, pomocy i wsparcia. To kluczowe zagadnienia tegorocznej konferencji, podejmowane w rozważaniach przez zaproszonych prelegentów.

Wśród zaproszonych gości, którzy podzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem byli: dr n. med. Małgorzata Dąbkowska – ordynator Oddziału Dziennego Psychiatrii Dzieci i Młodzieży przy Klinice Psychiatrii Collegium Medicum w Bydgoszczy, dr n. med. Marzenna Wesołowska – specjalista Oddziału Neurologii Dziecięcej Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Bydgoszczy, dr Jacek Pyżalski – adiunkt w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi, prorektor ds. współpracy z zagranicą w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi,
mgr Stanisław Bobula – psycholog, edukator i doktorant w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz prof. Bassam Aouil z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, który zaprezentował zebranym portal profesjonalnej wiedzy i porad psychologicznych adresowanych do gimnazjalistów i uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
Pierwszy wykład pt.” Traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie jako problem pedagogiczny” wygłosiła pani dr n. med. Małgorzata Dąbkowska. Podkreśliła, że każdego dnia wskutek wypadków, dramatów życiowych, aktów przemocy fizycznej i agresji, a także patologii społecznej rodzin, dzieci doznają traumy. Głębokie urazy psychiczne są dla delikatnej osobowości dziecka głębokim obciążeniem. Czym zatem jest wydarzenie o charakterze traumatycznym, jakie są jego konsekwencje dla rozwoju emocjonalno –społecznego dziecka, w jaki sposób zminimalizować jego negatywny wpływ, na czym polega neurobiologia stresu – to zagadnienia poruszone w wykładzie. W swoim wystąpieniu pani dr M. Dąbkowska dokonała szczegółowej charakterystyki osobowości dziecka, które doznało urazu psychicznego. Podkreśliła, że konsekwencją traumatycznego zdarzenia mogą być zaburzenia psychiczne i choroby fizyczne. Dzieci, które doświadczyły traumy przejawiają często różnorodne zaburzenia zachowania: mają podwyższony poziom lęku, są napięte, zdekoncentrowane, nadpobudliwe, agresywne lub wycofane i przygnębione,. Wymagają zatem interwencji psychologicznej, medycznej i pedagogicznej. Mówczyni podała wskazówki dotyczące postępowania z dzieckiem, które doznało urazu psychicznego. Ukazała wpływ prawidłowych postaw nauczycielskich na kształtowanie odporności psychicznej dziecka.

Zbudowanie głębokiej więzi i zaufania jest warunkiem dobrych relacji wychowawczych, sprzyja wzajemnej komunikacji i odpowiedzialności za innych, wzmacnia kreatywność i podnosi wyniki edukacyjne. Jest również fundamentem budowania dyscypliny podczas lekcji.

„Kto sobie radzi w trudnych wychowawczo sytuacjach w rzeczywistości szkolnej” – to temat kolejnego wystąpienia przygotowanego przez dr Jacka Pyżalskiego – adiunkta w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi. W przygotowanym wykładzie prelegent w oparciu o liczne przeprowadzone badania, wyjaśnia jak można kontrolować dyscyplinę w klasie, w jaki sposób należy wyznaczać uczniom właściwe granice. Podkreślił, że przy wyborze określonej metody kształtującej właściwą dyscyplinę w czasie lekcji, naszym celem powinna być nie tylko zmiana zachowania ucznia. Należy przede wszystkim zabiegać rozwój moralny ucznia, jego lepsze zrozumienie samego siebie i konsekwencji własnych wyborów czy zachowań. Powinniśmy mieć na celu lepsze, świadome uspołecznienie wychowanka oraz dbałość o prawidłową relację nauczyciel - uczeń.

W wykładzie dr J. Pyżalski przedstawił również opracowany Model Czterech Kół Zębatych, który uwzględnia cztery komponenty wpływające na skuteczność postępowania pedagogicznego. Są nimi: osoba nauczyciela, podejmowana technika pracy z uczniem, osoba ucznia oraz kontekst sytuacyjny, w którym przebiega proces wychowawczy. Autor podkreśla, że aby zastosowana metoda była skuteczna, wszystkie cztery „koła zębate” powinny być skoordynowane i dostosowane do konkretnej sytuacji wychowawczej.

Kolejny wykład wygłoszony przez mgr S. Bobulę - psychologa, edukatora i doktoranta w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie dotyczył pracy nauczyciela z uczniem nadpobudliwym.

Prelegent poinformował, iż trudności z koncentracją uwagi podczas lekcji coraz częściej stanowią problemem współczesnej szkoły. Jak wynika z prowadzonych badań w ostatnich latach znacznie wzrosła ilość uczniów z rozpoznaniem zespołu objawów nadpobudliwości psychoruchowej.

Dzieci cierpiące na ADHD mają trudność z koncentracją uwagi na jednym zagadnieniu dłużej niż kilka minut. W jaki sposób można im pomóc, jak funkcjonuje psychika dziecka z ADHD, jakie są przyczyny tych zaburzeń? Podczas swojego wystąpienia mgr S. Bobula w bardzo wyczerpujący sposób przedstawił metody skuteczne w pracy z uczniami z ADHD ograniczające ich rozproszenia. Wskazał jak można umiejętnie dostosować wymagania do możliwości uczniów, oraz wyjaśnił kiedy wydawane przez nauczyciela polecenia będą skuteczne. Prelegent podkreślił również ważność spójnego systemu pracy wszystkich nauczycieli nad zachowaniem dziecka z ADHD oraz wskazał instytucje i osoby wspierające nauczyciela edukującego dziecko.

Jako ostatnia zabrała głos dr n. med. Marzenna Wesołowska – specjalista Oddziału Neurologii Dziecięcej Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Bydgoszczy. Zaprezentowała uczestnikom konferencji wykład pt. „Co należy wiedzieć o padaczce, żeby się jej nie bać.”

Padaczka jest chorobą społeczną. W ogromnej większości jest również chorobą wieku dziecięcego, ponieważ 70% napadów padaczkowych występuje u dzieci przed 15 rokiem życia. Dzieci dotknięte tą chorobą powinny podobnie jak ich zdrowi rówieśnicy uczęszczać na zajęcia lekcyjne, uczyć się i bawić. Choroba nie może ograniczać ich aktywności i rozwoju potrzeb poznawczych. Problem dziecięcej padaczki jest zatem niezmiernie istotnym zagadnieniem dotyczącym pracy nauczyciela. Prelegentka zapoznała słuchaczy ze szczegółowymi informacjami dotyczącymi etiologii, przebiegu i rodzajami napadów padaczkowych. Nadmieniła również, jakie czynniki wyzwalają napad choroby. Poinformowała o przebiegu leczenia dzieci z padaczką oraz wskazała najczęstsze problemy szkolne. Podkreśliła, że dzieci cierpiące na padaczkę należy zachęcać do aktywnego uczestnictwa w życiu klasy, do podejmowania wszelkich form aktywności ruchowej i poznawczej. Zwróciła ponadto uwagę na konieczność zapewnienia im podczas zajęć bezpieczeństwa i odpowiedniej kontroli.

Szkoła jest miejscem, w którym dzieci nabywają wiedzy, uczą się właściwych relacji interpersonalnych, nawiązują wzajemną przyjaźń, wspólnie bawią się i marzą. To miejsce, w którym uczą się samodzielności, wzajemnej akceptacji oraz przestrzegania obowiązujących norm i zasad.

Szkoła to miejsce przyjazne każdemu dziecku, także przewlekle choremu, niepełnosprawnemu oraz sprawiającemu trudności wychowawcze, dla którego tak ważnym jest wzmocnienie poczucia własnej wartości oraz możliwość odniesienia sukcesu. To miejsce, w którym każde dziecko powinno znaleźć pomoc i wsparcie. „Potrzeba szczególnej wrażliwości ze strony wszystkich, którzy pracują w szkole, aby tworzyć w niej klimat przyjaznego i otwartego dialogu” .  /Jan Paweł II/

Opracowała Anna Tojza